De voorbije jaren hebben opeenvolgende crisissen (eerst corona, daarna een geopolitiek conflict) bedrijven over de hele wereld en met name hun toeleveringsketens ontwricht. In deze bijzondere context hadden aankoopafdelingen de belangrijke taak om de bedrijfscontinuïteit te garanderen. Nu de bevoorrading veiligstellen en de kosten verlagen de nieuwe prioriteiten van aankoopafdelingen zijn, is lokaal aankopen een belangrijk gespreksonderwerp. Een sterke toeleveringsketen creëren, handelsactiviteiten terug naar eigen land halen en de nationale of Europese vakkennis beschermen staan stuk voor stuk hoog op de agenda.
Lokaal aankopen: meer dan ooit nodig in de huidige geopolitieke context
Een duurzame werkplek
De crisis als reden om lokaal aan te kopen
Toen door COVID-19 de fabrieken in Aziatische landen stilvielen en de goederenstromen stopten, merkten we pas hoe sterk we van deze landen afhankelijk zijn voor de toelevering van producten. Als gevolg daarvan moest de aankoopafdeling haar stappenplan en prioriteiten herzien. De afgelopen maanden is vanzelf de noodzaak gegroeid om voorrang te geven aan lokaal aankopen, om zo wendbaarder en veerkrachtiger te worden.
De geopolitieke context zal dit fenomeen waarschijnlijk versnellen. De gevolgen van het gewapende conflict tussen Rusland en Oekraïne zullen op diverse manieren tot uiting komen. Om te beginnen is de olieprijs gestegen, wat al een impact had op de prijs van het goederenvervoer. Bovendien zijn beide landen leveranciers van belangrijke grondstoffen, voor zowel de voedingssector (tarwe, zonnebloemolie …) als de industrie (staal, aluminium, koper, nikkel …). Gezien de schaarste en de inflatie die deze geopolitieke crisis met zich mee zal brengen, zullen bedrijven zich onvermijdelijk hogerop in de keten moeten begeven en hun toeleveringsketens robuuster en wendbaarder moeten maken.
In dit verband blijkt uit een recente enquête van managementadviesbureau Kyu dat een grote meerderheid van de internationale bedrijven bereid is tot een dubbele sourcing voor meer kritieke onderdelen (64%) en om lokale bronnen te ontwikkelen, door zich te focussen op gebieden dicht bij hun productie- en exploitatievestigingen (54%)[1]. Het is in deze context van onzekerheid dat bedrijven de reshoring van hun aankopen nu beschouwen als een strategisch aspect van risicobeheer.
De prijs, een paradox wanneer het over lokaal aankopen gaat
Ondanks dit algemene enthousiasme voor lokale aankopen door openbare en particuliere organisaties, moeten klanten natuurlijk nog altijd bereid zijn de meerprijs te betalen. Hetzelfde geldt voor de eindconsument als het gaat om de verkoopprijs! Deze paradox rond lokaal aankopen is genoegzaam bekend bij aankoopbeslissers. Ze krijgen al geruime tijd te maken met (op het eerste gezicht) tegenstrijdige normen, aangezien die schipperen tussen economische prestaties en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO).
Tot voor enkele jaren werden groeilanden vaak bevoordeeld vanwege van de lage kostprijs en de rendabiliteit op volumes. Maar het begrip prijs krijgt tegenwoordig een andere dimensie. Beetje bij beetje realiseren bedrijven zich dat achter lokale aankopen een heel deugdzaam systeem schuilgaat. Daardoor kunnen ze:
de bevoorrading veiligstellen;
de risico’s en hun impact op het milieu verminderen;
tot een betere time-to-market komen;
bijdragen tot de ontwikkeling van hun regio;
nieuwe commerciële argumenten inbouwen voor de eindklant enz.
De TCO-benadering (Total Cost of Ownership) omvat dan wel alle kosten van een product en/of dienst gedurende de levenscyclus ervan (waaronder de aankoopprijs, de kosten van eigendom, onderhoud, gebruik, niet-kwaliteit of terugtrekking), maar het lijkt voortaan essentieel om rekening te houden met de ecologische en sociale kosten. In deze context zullen bedrijven moeten kopen op basis van de ‘werkelijke’ prijs, die ook de ecologische voetafdruk van het transport, de kosten van geschoolde arbeidskrachten, de bijdrage aan het plaatselijke ecosysteem, het afvalbeheer enz. omvat.
Het ecosysteem mobiliseren rond lokale aankopen: een essentiële hefboom
Alleen als alle belanghebbenden samenwerken, kan lokaal aankopen echt ingeburgerd geraken. Professionele netwerken, ketens en overheden moeten een kader vormen voor deze centrale aanpak.
In die zin is het belangrijk dat openbare en particuliere organisaties hun relaties met hun nationale of Europese leveranciers consolideren, maar zich ook openstellen voor nieuwe, innoverende lokale leveranciers door echte partnerschappen aan te gaan en, waarom niet, plannen voor de overdracht van de activiteiten op te stellen.
Het veralgemenen van het lokaal aankopen hangt af van deze collectieve dynamiek, waarin elk type marktspeler zijn deel van de verantwoordelijkheid draagt: de bedrijfsleiding en de opdrachtgevers moeten zich engageren, de leveranciersketens moeten in actie komen, investeerders moeten kapitaal verstrekken, de overheid moet de aanpak vergemakkelijken en ten slotte moeten regio’s zich gastvrij opstellen.
Deze aanpak zal het met name mogelijk maken de strategische en globale koers van bedrijven te integreren om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen en zo de nodige voorwaarden te scheppen voor een economisch zinvolle reshoring.
Je hebt het begrepen: het gaat hierbij echt om een collectieve aanpak, zodat we tot toeleveringsketens komen die verantwoordelijk, betrouwbaar, wendbaar en vooral lokaal zijn. Bovendien moet tegelijk het begrip ‘werkelijke kosten’ in ieders hoofd veranderen, zodat de samenleving dit door een andere bril bekijkt.
Download onze whitepaper ‘ Hoe neem je MVO op in het aankoopbeleid van jouw bedrijf?’
[1] Kyu, 3rd supply chain risk barometer – The Supply Chain in the face of uncertainty, 2022
